Paracetamol là gì – có tốt không – cách sử dụng?

Hiện nay, Paracetamol là loại thuốc giảm đau và hạ sốt được sử dụng phổ biến, có tác dụng giảm đau nhức và hạ sốt nhanh. Dưới đây, chúng tôi xin chia sẻ một số điều cần biết khi sử dụng Paracetamol.

1. Paracetamol là thuốc gì?

Thuốc Paracetamol được điều chế chủ yếu dưới dạng viên nén hay viên sủi dưới nhiều dạng tên thương mại khác nhau. Đây là sản phẩm được sử dụng phổ biến trong việc điều trị những chứng đau và sốt nhẹ đến sốt vừa.

Paracetamol là chất chuyển hóa hoạt tính của phenacetin, là thuốc giảm đau và hạ sốt được sử dụng để thay thế aspirin. Thuốc được sử dụng trong những trường hợp đau và sốt ở cường độ thấp. Hàm lượng thông thường sử dụng là Paracetamol 500mg.

1.1 Chỉ định thuốc Paracetamol

Paracetamol được dùng rộng rãi trong điều trị các chứng đau và sốt từ nhẹ đến vừa.

• Ðau

Paracetamol được dùng giảm đau tạm thời trong điều trị chứng đau nhẹ và vừa. Thuốc có hiệu quả nhất là giúp giảm đau cường độ thấp có nguồn gốc không phải nội tạng. Paracetamol không có công dụng trị thấp khớp. Paracetamol có thể thay thế salicylat (được ưa thích ở người bệnh chống chỉ định hoặc không dung nạp salicylat) để giảm đau nhẹ hoặc hạ sốt.

• Sốt

Paracetamol thường được dùng để giảm thân nhiệt ở người bệnh bị sốt.

1.2 Chống chỉ định thuốc

• Không được sử dụng Paracetamol với liều vượt mức khuyến cáo.
• Trước khi dùng thuốc Paracetamol, hãy nói với bác sĩ nếu bạn bị bệnh gan hoặc có tiền sử nghiện rượu.
• Không sử dụng bất kỳ loại thuốc không kê toa nào khác để trị ho, cảm lạnh, dị ứng hoặc thuốc giảm đau mà không có ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ.
• Không sử dụng Paracetamol nếu bạn bị dị ứng với acetaminophen hoặc paracetamol.
• Hãy nói với bác sĩ nếu bạn đang mang thai. Thuốc này có thể truyền vào sữa mẹ và gây hại cho trẻ đang bú sữa mẹ. Không sử dụng paracetamol khi không có chỉ định của bác sĩ nếu bạn cho con bú.
• Ngừng dùng thuốc Paracetamol và đến gặp bác sĩ nếu: Bạn vẫn bị sốt sau 3 ngày sử dụng, vẫn bị đau sau 7 ngày sử dụng (hoặc 5 ngày nếu điều trị cho trẻ), bị nổi ban da, đau đầu liên tục, đỏ hoặc sưng, các triệu chứng của bạn trở nên tồi tệ hơn hoặc/nếu bạn có bất kỳ triệu chứng mới.

1.3 Các dạng thuốc Paracetamol

Paracetamol có những dạng dùng và hàm lượng phổ biến như sau:

• Viên nén, dạng uống: 325mg, 500mg.
• Gel, dạng uống: 500mg.
• Dung dịch, dạng uống: 160 mg/5 ml (120ml, 473ml); 500 mg/5 ml (240ml).
• Siro, dạng uống: biệt dược Triaminic® cho trẻ nhỏ dùng giảm đau hạ sốt: 160 mg/5ml (118ml).

1.4 Bảo quản thuốc Paracetamol

Bảo quản thuốc ở dưới 40 độ C, tốt nhất là 15 – 300C; tránh để đông lạnh dung dịch hoặc dịch treo uống.

2. Một số điều cần biết khi sử dụng Paracetamol

Một nghiên cứu tại Anh về ảnh hưởng của Paracetamol lên tế bào gan người cho thấy, thuốc có thể dẫn đến tổn hại gan bằng việc phá vỡ sự liên kết cấu trúc thiết yếu giữa những tế bào liền kề nhau. Từ đó làm cho cấu trúc gan bị tổn hại, tế bào không thể thực hiện chức năng của chúng và thậm chí có thể gây chết tế bào.

Trường hợp này thường xảy ra với những đối tượng bệnh nhân mắc chứng xơ gan, ung thư gan hay xơ gan. Thế nhưng, vẫn chưa có nghiên cứu xác định mối liên quan giữa độc tố trong Paracetamol và những bệnh nêu trên.

Việc sử dụng thuốc quá liều trong thời gian dài cũng có thể gây ứ đọng những enzyme gan thiết yếu. Điều này làm cho sự trao đổi chất tăng lên, gây tổn thương cho gan. Chính vì thế, cần thận trọng khi sử dụng Paracetamol, đặc biệt là với những trường hợp suy gan.

Thuốc có ảnh hưởng tiêu cực, tăng độc tính với gan khi kết hợp sử dụng với những loại đồ uống chứa ethanol như rượu, bia… và một số loại thuốc chống co giật.

Paracetamol cũng có thể gây tăng huyết áp khi sử dụng cùng với những loại thuốc chống huyết áp cao hay hạ nhiệt nghiêm trọng khi sử dụng với phenothiazine.

3. Nên dùng thuốc Paracetamol như thế nào?

3.1 Cách sử dụng thuốc Paracetamol

• Sử dụng theo chỉ dẫn trên nhãn hoặc theo chỉ định của bác sĩ.
• Nếu bệnh nhân là trẻ em hãy sử dụng dạng Paracetamol dành cho trẻ em. Cẩn thận làm theo hướng dẫn định lượng trên nhãn thuốc. Không được dùng thuốc cho trẻ dưới 2 tuổi khi không có chỉ định của bác sĩ.
• Sử dụng thuốc Paracetamol dạng lỏng với muỗng hoặc dụng cụ đo liều chuyên dụng.
• Đối với thuốc Paravetamol dạng viên nén nhai, bạn phải nhai kỹ viên thuốc trước khi nuốt.
• Đảm bảo tay bạn khô khi cầm viên thuốc Paracetamol dạng tan rã.
• Sử dụng Paracetamol dạng sủi bọt, hãy hoà tan một gói thuốc trong ít nhất 118ml nước. Khuấy hỗn hợp này và uống hết ngay.
• Không uống Paracetamol dạng thuốc đặt hậu môn.

3.2 Liều dùng của thuốc đúng cách

Liều dùng thông thường của thuốc Paracetamol:

Liều hạ sốt, giảm đau cho người lớn:

• Liều chung: 325-650mg mỗi 4-6 giờ hoặc 1000mg mỗi 6-8 giờ uống hoặc đặt hậu môn.
• Viên nén paracetamol 500mg: 2 viên 500mg uống mỗi 4-6 giờ.

Liều hạ sốt và giảm đau cho trẻ em:

• Trẻ dưới 1 tuổi đến 12 tháng tuổi: 10-15 mg/kg/liều mỗi 4-6 giờ khi cần thiết (tối đa: 5 liều trong 24 giờ)
• Trẻ từ 4 tháng đến 9 tuổi: Liều khởi đầu: 30 mg/kg (Theo nghiên cứu, liều lượng này có hiệu quả hơn trong việc giảm sốt so với liều duy trì 15 mg/kg và không có sự khác biệt về độ dung nạp lâm sàng.)
• Trẻ em lớn hơn hoặc bằng 12 tuổi: 325-650mg mỗi 4-6 giờ hoặc 1000mg trong 6-8 giờ.

3.3 Một số lưu ý khi sử dụng Paracetamol

1. Không dùng thuốc khi không đau nhức, không dùng khi trẻ sốt trên 38,5 độ, sốt quá 5 ngày ở trẻ em và quá 10 ngày ở người lớn, trừ khi được bác sĩ chỉ định.

2. Trong các trường hợp đau đầu, đau răng, đau khớp, đau do ngã, chấn thương… bắt buộc phải uống Paracetamol thì cần lưu ý là thuốc có tác dụng sau khi uống khoảng 15-30 phút và có tác dụng tối đa trong 3-4 giờ. Vì vậy, phải dùng thuốc cách nhau tối thiểu 4 giờ.

3. Khi dùng thuốc không được uống bia, rượu.

4. Không dùng Paracetamol với những người mẫn cảm với thành phần của thuốc, người say rượu, người có bệnh tim mạch, phổi, thận, gan hoặc thiếu 6GP.

3.4 Tác dụng phụ khi sử dụng thuốc không đúng cách

• Gọi cấp cứu ngay (số điện thoại 115) hoặc đến ngay trạm ytế gần nhất để kiểm tra nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nào của phản ứng dị ứng với Paracetamol:
• Phát ban, khó thở, sưng mặt, môi, lưỡi, hoặc họng.
• Sốt nhẹ kèm buồn nôn, đau dạ dày và ăn mất ngon.
• Nước tiểu sậm màu, phân có màu đất sét.
• Bệnh vàng da (bao gồm triệu chứng vàng da hoặc vàng lòng trắng mắt).
• Bạn hãy cho bác sĩ biết tất cả các loại thuốc theo toa và thuốc không kê toa, vitamin, khoáng chất, các sản phẩm thảo dược và các loại thuốc do các bác sĩ khác kê toa. Đừng bắt đầu một loại thuốc mới khi chưa có sự tư vấn của bác sĩ.

4. Nguy hiểm khi sử dụng quá liều thuốc Paracetamol

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng nhiễm độc thuốc là do sử dụng quá liều hoặc lặp lại liều lớn khoảng 7,5-10g từ 1-2 ngày hoặc do sử dụng thuốc dài ngày. Trường hợp sử dụng quá liều dẫn đến hoại tử gan, đây là tác dụng độc cấp tính nghiêm trọng do sử dụng quá liều và có thể dẫn đến tử vong.

Biểu hiện dùng quá liều thường xảy ra trong vòng từ 2-3 giờ, bệnh nhân có biểu hiện buồn nôn và đau bụng. Trẻ em có khuynh hướng tạo methemoglobin dễ hơn người lớn sau khi uống paracetamol. Methemoglobin dẫn đến chứng xanh tím da, móng tay, niêm mạc là một trong những dấu hiệu nhiễm độc cấp chất p – aminophenol.

Khi người bệnh bị ngộ độc nặng có thể dẫn đến mê sảng, ức chế hệ thần kinh trung ương, hạ thân nhiệt, thở nhanh, mạch yếu, không đều, huyết áp thấp, suy tuần hoàn. Bệnh nhân có thể bị sốc khi giãn mạch nhiều, cơn co giật ngẹt thở và dẫn đến tử vong. Tình trạng hôn mê có thể xảy ra trước khi chết đột ngột hoặc sau vài ngày hôn mê.

Dấu hiệu tổn thương gan biểu hiện rõ rệt trong vọng từ 2 đến 4 giờ. Suy thận cấp cũng xảy ra ở một số người bệnh. Sinh thiết gan phát hiện hoại tử trung tâm tiểu thùy trừ vùng quanh tĩnh mạch cửa. Trường hợp bệnh nhân không tử vong, thương tổn gan sẽ phục hồi sau nhiều tuần thậm chí vài tháng.

Chính vì vậy trong quá trình sử dụng thuốc Paracetamol bệnh nhân không nên lạm dụng quá liều và cần phải có sự hướng dẫn sử dụng của bác sĩ đảm bảo một cách tốt nhất và an toàn.

5. Lời khuyên cho người bệnh

• Cần phải có lời khuyên của bác sĩ trước khi dùng Paracetamol cho trẻ dưới 2 tuổi. Hãy luôn luôn sử dụng dụng cụ đo liều chuyên dụng. KHÔNG được sử dụng thìa cà phê dùng để – nấu ăn để đo lường.
• Lắc dung dịch chứa Paracetamol trước khi sử dụng. Viên nén nhai nên được nhai đúng cách trước khi nuốt. Tay bạn phải khô trước khi cầm viên nén tan rã Paracetamol. Các loại thuốc tan rã Paracetamol nên được hoà tan trong ít nhất 118ml nước; khuấy đều và uống ngay.
• Liên hệ với bác sĩ nếu các triệu chứng xấu đi, sốt kéo dài hơn 3 ngày, hoặc đau dai dẳng lâu hơn 10 ngày ở người lớn, 5 ngày ở trẻ em và thanh thiếu niên hoặc 3 ngày đối với trẻ sơ sinh.
• Liên hệ ngay với bác sĩ nếu bị đau cổ họng nghiêm trọng, kéo dài hơn 2 ngày hoặc sốt, phát ban, nhức đầu, buồn nôn hoặc nôn.
• Cẩn thận để không sử dụng các sản phẩm khác có chứa Paracetamol hoặc acetaminophen cùng một lúc.
• Đến bác sĩ kiểm tra ngay nếu bạn bị đau vùng bụng trên, nước tiểu sẫm màu, ăn mất ngon, vàng da hoặc vàng lòng trắng mắt, phân có màu đất sét.

Để mua thuốc giảm đau, hạ sốt Paracetamol bạn có thể ghé trực tiếp nhà thuốc Uyên Trang, địa chỉ cung cấp những sản phẩm thuốc chính hãng đến với khách hàng. Nếu còn có thắc mắc về thuốc Paracetamol bạn có thể liên hệ tới hotline 0868.900.269 – 0938.895.700 để được đội ngũ nhân viên tư vấn trực tiếp.